Günümüzde, ekranlardaki yerini hatırı sayılır ölçüde arttıran işaret dili çevirileri, küçük çerçevelerdeki yapısını koruyorsa da adımların büyüklüğü yadsınamaz. Nitekim ulusal kanallarda yapılan farklı yayınlarda bir elin parmaklarını geçen sayıda programla karşılaşmak da artık mümkün. Bugün TRT bünyesinde İşitme Engelliler İçin Haber Bültenleri izlendiği zaman, işaret dilini kullanan kişi çevirmen olmaktan öte sunucunun kendisi oluşuyla içleri bir nebze ferahlatmakta. Paylaşımların daha nitelikli ve erişilebilir olabildiği internet ortamındaki büyüklük ise başka çerçeveler içerisinde de olsa, işaret dilinin kendisine doğrudan yer açabiliyor. Artan görünürlük ve Sağır toplumun aktif olarak varlık gösterebildiği sanal medyadan farklı olarak, yine de yakın zamana kadar gözden kaçan bir durum var. Bu da hedef kitlesi doğrudan İşitme Engelliler olan haber bültenlerindeki sıkışmışlık. Hedefin netliğine rağmen ekranın sağ alt köşesine yerleşen işaret dili çevirmeni, hafızalarda kültürlerin alt(!) yapısının da bir resmi olarak adeta hareketli bir vesikalık fotoğraf gibi kalıyor.
TRT’nin bir kilometre taşı olarak aktardığına göre, Türkiye’de işitme engelliler için yapılan ilk haber yayını, 14 Ekim 1984 günü gerçekleşmiş.[1] Kimimizin hayata gözlerini henüz açtığı bu tarihe bir öncü girişim olarak bakılsa da yayın hayatına her gün ve saat 19:30’da ama TRT’nin 2. kanalında devam ettiği belirtilen bültenler[2], geçen yüzyılın son senesinde halen çerçeve içindeki bulanıklığını koruyor.
2022 yılındaki yaygın olanaklarla, kitle iletişim araçlarında görünür bir yer bulan yayınların tek taraflılığı ise sürüyor demek yanlış olmaz. Habere erişimin herkes için birebir ve eş zamanlı olabileceği bir çeviri olanağı sunan Dostext uygulamasının bu anlamda sosyal hakları gözeten bir yaklaşımı var. Habere erişimin temel bir hak olduğu düşünüldüğünde, Dostext ile mümkün hale gelen ‘canlı’ çeviri olanağı, çağımızın anlık yanıtlarına da kapı üstüne kapı açan bir yapıya sahip.
Ekrandan gelen işitsel ve yazılı verilerin aynı anda işaret diline çevrilebilmesine açılan bu kapılardan geçilirken, işaret dillerinden işitsel ve yazılı veriye de geçebilen aktarım, kültürleri ayıran değil tam aksine kaynaştıran bir deneyim olarak Dostext ile hayat bulmaya hazırlanıyor.
[1] https://www.trt.net.tr/Kurumsal/m_KilometreTaslari.aspx?yil=1984
[2] https://www.trt.net.tr/Kurumsal/m_KilometreTaslari.aspx?yil=1999
